Verslag derde Researchdag 04-04-2024: Samenwerken aan passende zorg

18 april 2024

Op donderdag 4 april 2024 was de Researchdag van de Associatie van Academische Werkplaatsen voor mensen met Verstandelijke Beperkingen (AAWVB). Dit jaar georganiseerd door Viveon. In het Planetarium in Amsterdam kwamen de acht Academische Werkplaatsen, die deelnemen aan deze Associatie, bij elkaar om kennis te delen over passende zorg. Maar wat is ‘passende zorg’? Hieronder een verslag.

Kwaliteit van leven

Passende zorg gaat volgens het kabinet om het samen met betrokkenen kiezen van bewezen werkzame interventies, methodieken en hun uitkomsten die ten goede komen aan kwaliteit van leven. Alle deelnemende Academische Werkplaatsen (AW’s) was gevraagd om hun ‘Toekomstdroom’ voor passende zorg bij mensen met een verstandelijke beperking op creatieve manier uit te beelden in een expositie. Wat is de visie van de academische werkplaatsen op passende zorg en hoe zien zij hun bijdrage daaraan? Het resultaat was een bonte verzameling van visies, van ‘kookcreatie’ (AWVB) met wetenschappelijk onderbouwde interventies vanuit co-creatie (inclusief pollepel) tot een echte legostad met plekken als ‘gezonde leefstijl’ en ‘leren van data’ en ‘inclusief onderzoek’ van AW Sterker op Eigen Benen. Bijzonder creatief en inspirerend.

Duurzaam ecosysteem

Viveon had allerlei planten meegenomen voor de metafoor van unieke behoeften per plant om te kunnen groeien. Viveon ziet passende zorg als een duurzaam ecosysteem, waarin onderdelen unieke behoeften hebben en die omgeving ook omgekeerd op een unieke manier voeden. Daarbij hoort een ruime keuze in effectieve ondersteuning/methodieken (zoals tuingereedschap) en sterke wederzijdse afhankelijkheid (zoals afhankelijk zijn van zon, water, de grondsoort).

Na de opening van de dag door Carlo Schuengel van Viveon gaf Petri Embregts van de AWVB, voorzitter van de Associatie, een overzicht van de grote stappen die zijn gezet in samenwerking op onderzoek, in samenwerking met de zorgorganisaties. Het gezamenlijke onderzoek naar Passende Zorg vormt hierin weer een bijzondere nieuwe mijlpaal.

Passende zorg: #hoedan?

Vervolgens was er aandacht voor de presentatie van keynote speaker Tijn Kool: ‘Passende Zorg: #hoedan?’ Tijn Kool is onlangs benoemd tot hoogleraar Passende Zorg aan het RadboudUMC Nijmegen. Hij onderzoekt binnen de curatieve zorg hoe zorgverleners het beste geholpen kunnen worden om passende zorg te leveren en niet-gepaste zorg te verminderen. Niet-gepaste zorg staat ook wel bekend als laagwaardige zorg, vaak verleend op basis van ‘baat het niet dan schaadt het niet’. Kool gaf een aantal voorbeelden van het afschalen van niet-gepaste zorg door protocollen te wijzigen. Ook vertelde hij over de lijst van medische handelingen die beter-niet en beter-wel gedaan kunnen worden, wat veel niet-zinnige zorg scheelt.

Belangrijke factoren om zulke veranderingen teweeg te brengen zijn: mensen op de werkvloer die als ambassadeurs enthousiast zijn over deze aanpassingen en dit enthousiasme kunnen overbrengen naar meer mensen binnen de organisatie. Academische Werkplaatsen kunnen een belangrijke bijdrage leveren door, op basis van hun inbedding in het veld, gerichte keuzes te maken in onderzoek naar passende zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Daarbij is het van belang om te focussen op de systemen die passende zorg kunnen bevorderen, en niet louter op hoe cliënten en zorgverleners tot keuzes komen.

Er waren twee rondes van vier parallelsessies met korte presentaties. In de presentaties lieten de verschillende Academische Werkplaatsen zien welke inzichten en kennis zij hebben rondom passende interventies, uitkomsten en implementatie van passende zorg.

Paneldiscussie

De afsluitende paneldiscussie werd gevoerd aan de hand van vier prikkelende stellingen over wat passende zorg is in onze sector. De vraag was hoe belangrijk de wetenschappelijke aantoonbaarheid van zorg is in de gehandicaptenzorg: noodzakelijk, maar niet voldoende. Uit de discussie bleken ook andere voorwaarden erg belangrijk: inzicht in de context van cliënten bijvoorbeeld. En de beleving van mensen met een verstandelijke beperking, naasten en professionals.

Onderzoek naar de vraag of zorg wel of niet werkt, zou dan ook samen moeten gaan met onderzoek naar context, perspectieven van alle betrokkenen én de implementatie van die zorg. Gelukkig is dat ook de insteek van het gezamenlijke onderzoeksprogramma Passende Zorg van de Academische Werkplaatsen Verstandelijke Beperkingen, al is dat helaas nog een druppel op de gloeiende plaat.

Context

In de discussie over wat we anders zouden willen zien aan de beleidsdefinitie van passende zorg kwam de rol van context ook naar voren. Deelnemers reageerden op de definitie van Passende Zorg: “Zorg is bewezen effectief, gericht op de kwaliteit van leven, komt samen met de cliënt (en/of naaste) tot stand en wordt geleverd op de juiste plek en tijd".

Bij begeleidingsmethodieken of leefstijlinterventies speelt context een grote rol.

De focus op alleen de cliënt (en naaste) is voor onze sector te beperkt. Langdurige zorg en ondersteuning gaat immers ook over samenleven en participeren. Dat betekent dat keuzes rondom zorg ook de mensen aangaan rondom de persoon met de beperking. Zoals medebewoners van groepswoningen maar ook omwonenden. De lokale samenleving en wat deze bij te dragen heeft en vraagt is ook van groot belang bij de vraag wat passende zorg is. Wellicht dat dit minder relevant is bij slaapzorg, maar bij begeleidingsmethodieken of leefstijlinterventies speelt die context natuurlijk wel een grote rol. Ook bij de afbouw van onvrijwillige zorg zien we dat de dialoog met de zorgprofessionals cruciaal is, vanwege de consequenties voor hun veiligheid, bijvoorbeeld.

De volgende Researchdag zal worden georganiseerd door de Academische Werkplaats Leven met een Verstandelijke Beperking.